Kritisch VN-rapport over Nederlandse wooncrisis

Sinds begin dit jaar is Cina Stokebrand namens Steiger B actief als interimmer bij onder meer woningcorporaties. Als relatieve newby in de sector heeft ze een frisse kijk op de situatie op de woningmarkt. Ze las voor ons het in februari 2024 verschenen VN-rapport over de wooncrisis in Nederland. Daarin oordeelt VN-rapporteur voor huisvesting Balakrishnan Rajagopal kritisch over de rol van de overheid en de liberalisering van de woningmarkt in ons land. “De rapporteur concludeert dat de wooncrisis waarin we momenteel zitten al een paar decennia in de maak is. Verwijzingen naar de coronacrisis en de ‘toestroom van buitenlanders’ als oorzaken kloppen dus definitief niet en brengen slechts stereotyperingen in de wereld.”

Ernstige conclusie

“Dat is een behoorlijk ernstige conclusie,” aldus Cina. “Nederland stond in het verleden bekend om de betaalbare en kwalitatief goede sociale huurwoningen die er vanuit de overheid werden verwezenlijkt. Door de genoemde liberalisering op de woningmarkt is die situatie nu heel anders. De gestegen huizenprijzen zorgt voornamelijk voor aanbod in het middelste en hogere segment. Starters en mensen met lagere inkomens zijn hier de dupe van.”

Structurele oorzaken

“Het recht op wonen zou een basisrecht moeten zijn en heeft een enorme invloed op de kwaliteit van het leven van mensen. Dat maakt de situatie in ons land ook zo schrijnend, omdat we dus zitten met te weinig én, mede ook daardoor, te dure woningen.” Het rapport noemt een hele reeks aan structurele oorzaken voor de staat waarin de Nederlandse woningmarkt nu verkeert:

• Te weinig grond om betaalbare woningen te bouwen
• Gebrek aan regulaties bij corporaties
• Onvoldoende regulatie van de private sector
• Te groot gat tussen sociale en private huur
• Te weinig aandacht voor speculatie op de woningmarkt door investeerders
• Huurdersrechten zijn onvoldoende beschermd
• Duurzaamheidseisen vertragen de bouw

Initiatief terugpakken

“De wooncrisis is dus ontstaan door een flink aantal structurele oorzaken, met allemaal losse aspecten die elkaar versterkten. Dat leidt nu tot de grote uitdagingen in de huidige Nederlandse woningmarkt.” Het VN-rapport ziet als een belangrijke oplossing voor het probleem dat onze overheid het initiatief op de woningmarkt weer terugpakt. Om op die manier voor betaalbare woningen te zorgen. Verder lopen de conclusies en aanbevelingen parallel met de belangrijkste uitdagingen die de woningcorporaties momenteel ook al formuleren: verduurzamen, woningtekorten oplossen, sociale huurwoningen betaalbaar maken en de wijken leefbaar houden.

Opnemen in het rechtssysteem

“Het recht op huisvesting wordt momenteel vooral gezien als een beleidsdoel op de lange termijn. Misschien dat dit VN-rapport voor voldoende druk zorgt om dat recht af te kunnen dwingen in ons rechtssysteem. Want hoe mooi zou het zijn als huurdersrechten en het minimaliseren van de marktwerking op woningen wettelijk geregeld is en de huizen weer betaalbaar zijn voor iedereen.”